در چند دهه اخیر در عرصه فنآوری های نوین اطلاعاتی، پیشرفت های اعجاب آوری رخ داده است. در این عصر، اطلاعات نه به عنوان عنصری در کنار سایر عناصر، بلکه به مثابه وجه غالب تولید و نیروی محرکه تمامی  کنش ها و فعل و انفعالات انسانی ـ اجتماعی  مد نظر قرار گرفته است که محصول نهایی پویش آن گسترش فضاهای مجازی و تولد جامعه ی جدید بنام  ” جامعه اطلاعاتی ” است. با مرکزیت یافتن دانایی و دگرگونی بنیادی در ساختار، فن آوری،  شیوه های تولید، گردآوری، پردازش، اشاعه و توزیع اطلاعات، ارکان مختلتمدن و جامعه بشری ناگزیر تحولات و دگرگونی های عمیقی را در تمامی عرصه های حیات اجتماعی  تجربه می کنند. از این رو باید اذعان کرد که “انقلاب اطلاعاتی” به واسطه ایجاد تحول بنیادی و زیر بنایی، تمامی مناسبات و روابط پیشین را  در تمامی جوامع تغییر داده است.

یکی از مهمترین آثار پیدایی جامعه اطلاعاتی در عرصه اجتماعی، شکل گیری “جامعه مدنی مجازی” است که در دوره های پیشین  چنین سابقه ای نداشته است. در این تحول بنیادی،  فعالان مدنی همچون سایر کنشگران، فرصت های منحصر به فردی در دسترسی به اطلاعات و منابع بدست آوردند وبا استفاده از آن در فرایند توسعه و دموکراتیک سازی نقش ویژه ای ایفا کردند. همچنین در سالهای اخیر جامعه مدنی مجازی  توانسته موجب خلق هویتهای جدید اجتماعی ـ سیاسی، گسترش شبکه های اجتماعی ، بسط زندگی انجمنی و… شود. مجموعه تحولات اخیر در فناوری و ارتباطات موجب شده است تا راه  برای جهش های عظیم در عرصه سیاست و اجتماع و فروپاشی نظامهای اقتدارگرا هموار تر شود، ابزارها و ابتکارات جدید اجتماعی برای مقاومت و پیکارهای مدنی در اختیارشهروندان  قرار گیرد و به قدرت یابی شهروندان و بسط حق مقاومت مدنی درعرصه اجتماع و سیاست منجر شود .

از پیامدهای دیگر جامعه اطلاعاتی، ظهور و توسعه رسانه های دیجیتال است که با از میان برداشتن محدودیت زمانی و مکانی موجب تمر کززدایی از دنیای رسانه ای ، بویژه توسعه و صف آرایی رسانه های کوچک اینترنتی در برابر رسانه های مسلط و رسمی شده است. امروزه رسانه های  خرد  در دنیای مجازی  در حساس سازی، اطلاع رسانی و بسیج افکار عمومی بویژه در زمینه موارد نقض حقوق بشر وانعکاس صدای قربانیان نقض حقوق بشرـ در سطوح محلی، ملی و بین المللی ــ نقش مهمی ایفا می کنند.
آزادی اطلاعات و حق دسترسی به آن  به مثابه یك حق بنیادین بشر و سنگ بنای تمامی آزادیهای دیگراست و حقوق شهروندی در چارچوب آن تحقق می یابد. امروزه، دسترسی به اینترنت یکی از اجزای حقوق بشر است  که در ماده 19 اعلامیه جهانی حقوق  بشر و میثاق حقوق مدنی ـ سیاسی و همچنین در بیانیه اصول اجلاس جهانی سران در باره جامعه اطلاعاتی درژنو(12 دسامبر،2003) برآن تاکید شده است. درجلسه هفدهم شورای حقوق بشرسازمان ملل (2011) نیز براساس رای اکثریت اعضاء، دسترسی به اینترنت  از اجزای حقوق بشر  به شمار می رود و در اعلامیه منتشره در پایان نشست شورا آمده است “اینترنت ابزاری مناسب برای دسترسی اعضای سازمان به حقوق شان بوده و تاثیرمثبت و غیر قابل انکاری برجوامع انسانی داشته و لذا یکی از مصادیق حقوق بشر محسوب خواهد شد”. بر اساس این اعلامیه دولتها موظفند  دسترسی آسان و کم هزینه کاربران و شهروندان  به اینترنت را فراهم کنند و این امر باید به یک هنجار تبدیل شود و قطع دسترسی مردم به اینترنت از موارد نقض حقوق بشر و مغایربا قوانین بین المللی است.

مقاومت مدنی از حقوق شهروندی  هر شهروندی در سیاست مدرن ناشی می شود که برای مهار  و محدود کردن  قدرت لجام گسیخته ماشین دولتی و عادلانه کردن روابط و مناسبات بین مردم و حکومت است  . مقاومت مدنی یعنی حق ایستادگی شهروندان در برابر تجاوز و سلطه گری دولت و دفاع از حقوق افراد یک جامعه است به عبارت دیگر مقاومت مدنی به معنای سرباز زدن فعالانه شهروندان از پذیرش قوانین و مقررات ، تقاضاها یا دستورات  معینی از سوی حکومت است براساس این حق، شهروندان می توانند  در مواقع ضرورت، برای تغییر قوانین، سیاستها و برنامه های ناعادلانه و دفاع از حقوق خود ،  اقدام به نافرمانی مدنی نمایند

—–

اینترنت، حقوق بشر و مقاومت مدنی سه موضوع مهم  جامعه ایرانی است.  در سالهای اخیر جنبش حقوق مدنی ـ سیاسی ایران از اینترنت بمثابه  ابزاری مهم برای دسترسی و مبادله آزاد اطلاعات،  شکستن انحصار خبری،  بسط شبکه اجتماعی و ظرفیت سازی  و تواناسازی شهروندان  و فعالان مدنی استفاده کرده است. همچنین  در چند سال اخیر فعالان مدنی ـ سیاسی تلاش کرده اند برای حساس سازی، اطلاع رسانی و بسیج و سازماندهی از اینترنت  بهره بگیرند . وبلاگها نقش مهمی در پیکار اجتماعی  و مقاومت مدنی مردم ایران داشته اند. فعالان مدنی  در ایران بیش از هر ابزار دیگر برای گسترش شبکه اجتماعی ، بویژه پیرامون گفتمان های سیاسی – اجتماعی و مقاومت مدنی بر وبلاگ متکی هستند. وبلاگ  نویسی صحنه زنده و پویای رقابت سیاسی – اجتماعی ، عرصه به چالش کشیدن انگارهای فکری و ایدئولوژی مسلط  و اطلاع رسانی درباره قربانیان نقض حقوق بشردر جامعه ایرانی است. وبلاگ‌نویسی به بسیاری از زنان و مردان ایرانی این امکان را داده که بدون سانسور درباره عقاید و خواسته ها و علایق‌ خود به اظهار نظر بپردازند، برای خود هویت مجازی بی ترس از شناخته‌شدن و عواقب بعدی آن خلق کنند و خود “پنهان شده” خویش را آزادانه‌تر آشکار کنند. وبلاگها یکی از مهمترین مزیتهای نسبی ایرانیان در محیط اینترنت هستند. در سالهای83تا84 ایران رتبه اول تعداد وبلاگهای تولید شده در جهان را به خود اختصاص داد  گر چه جایگاه ایران در تعداد وبلاگها،  سالهای اخیر (1389) بدلایلی کمی  تنزل پیدا کرده است اما همچنان جز 10  کشور برترجهان قرار دارد.

جنبش زنان در ایران یکی از اولین جنبش‌های اجتماعی است که خیلی زود به اهمیت تاثیر اینترنت آگاهی یافت و از اینترنت به عنوان مهم‌ترین ابزار رسانه‌ای برای پیشبرد پیکار اجتماعی  بهره برد. زنان ایرانی در همه دوره های تاریخی  از گروههای حاشیه نشین و به حاشیه رانده شده در جامعه بوده اند و آنان همواره بدنبال فرصت، برای  خلق فضاهای مدنی جایگزین  و بهره گیری ازاین فضاها برای پیشبرد  پیکاری اجتماعی  خود بودند. بهمین خاطر اینترنت به سرعت تبدیل به فضایی مدنی جایگزین برای مبارزات اجتماعی به جای فضاهای سیاسی و اجتماعی بسیاری شد که زنان از آن سهمی نداشته و ندارند. جنبش زنان از اینترنت توانست به عنوان ابزار ارتباطی برای اطلاع رسانی از وضعیت زنان ایرانی، شکستن تابوها و بسیج وسازماندهی زنان برای اعتراض به قوانین ضد زن  از آن بهره گیرد. همچنین  اینترنت به جنبش زنان ایران این امکان را داد تا با ائتلافها و جنبش بین‌المللی زنان ارتباط برقرارکند و صدای زنان ایرانی به گوش جهانیان برسانند . یکی از الگوهای موفق  بکارگیری اینترنت در پیکار اجتماعی  ، کمپین یک میلیون امضاء برای تغییر قوانین تبعیض آمیز علیه زنان  درایران است. زنان ایرانی با این اقدام توانستند در مدت کوتاهی مرزهای جامعه ایرانی را در نوردیده و در سطح بین المللی تجربه نویی را به نمایش بگذارند.

اقدام دیگر فعالان مدنی ایرانی در فضای مجازی برای حساس سازی و بسیج افکار عمومی ، ایجاد کمپین  گسترده مبارزاتی است . هدف کمپین های اجتماعی همصدا کردن صدا های پراکنده اما همسو برای خلق نیروی اجتماعی  برای پیشبرد پیکار ومبارزات اجتماعی است  در سالهای اخیر فعالان مدنی برای مسایل حقوق بشری و قربانبان نقض حقوق بشر و رسیدن به یک خواست مدنی، کمپین های گسترده ای رادر عرصه مجازی شکل داده اند.کمپین مبارزه با سنگسار، یک  از  کمپین های  فعالان مدنی است ، که گروهی از فعالان حقوق بشر ، طی در خواستی خطاب به رئیس قوه قضاییه خواهان لغو قانون سنگسار شده بودند که در آن  در خواست ضمن ارائه گزارشی کوتاه از وضعیت کنونی منتظران حکم سنگسار و نیز شرح  از تعارضاتی که به اعتقاد آنان این قانون با شرع وعرف و قوانین بین المللی حقوق بشر دارد . در نهایت از خوانندگان می خواهد که امضای دیجیتالی خود را در انتهای این در خواست  قرار دهند تا در زمان مناسب  این درخواست برای رئیس قوه قضاییه فرستاده شود.علاوه بر کمپین یک میلیون امضاء ، کمپین مبارزه با سنگسار کمپین های معتددی  در فضای مجازی برای حساس سازی و بسیج افکارعمومی  بویژه در باره نقض حقوق بشر در ایران شکل داده اند مانند : اعتراض به زندانی شدن دانشجویان حادثه کوی دانشگاه، در خواست آزادی زندانیان سیاسی (در حال حاضر بیش از 800 تن فعالان مدنی – سیاسی در زندان بسر می برند)، کمپین لغو حکم سنگسار سکینه آشتیانی ، کمپین علیه اعدام ، کمپین اعتراض سبز، کمپین آزادی تشکلها و انجمن ها درایران و….. است.

مبارزه با سانسور وانسداد سایتها و وبلاگ ها یگی دیگر از اشکال مقاومت مدنی در عرصه مجازی است همانطور که حکومت ایران  برای سانسور و محدود کردن دسترسی و مبادله اطلاعات در بین شهروندان ایرانی  هر روز روشهای جدیدی را برای  فیلترینگ  بکار می گیرند. فعالان مدنی نیز  روشهای معتددی یرای دور زدن فیلترینگ ابداع می کنند  و برای مقابله با فیلترینگ  تدابیر فنی  لازم را اتخاذ  می کنند. استفاده از سایتهای فیلتر شکن، پروکسی ها،  بهره گیری از برنامه های جانبی و کش گوگل و…. مهمترین روشهایی است که برای مبارزه با سانسور و دسترسی ومبادله اطلاعات بکار می گیرند. اقدام دیگر برای مقابله با  سیاست رژیم بویژه حملات ارتش سایبری  ایران ،  هک سایتهای دولتی و گروههای وابسته به  حکومت توسط فعالان مدنی است در  دو سال اخیر بارها سایت های دولتی مانند سایت ریاست جمهوری، خبرگزاری جمهوری   اسلامی(ایرنا)، خبرگزاری فارس ، رجا نیوز و بسیاری از سایتها ی دیگر از سوی فعالان مدنی مورد حمله قرار گرفته اند و بدین صورت اعتراض خودرا نسبت  به سیاستها و برنامه های حکومت بیان می کنند.

تجربه دیگر در بکارگیری اینترنت برای پبشبرد مبارزات اجتماعی و بسط مقاومت مدنی درایران، تجربه جنبش سبز است. جامعه ایرانی در 22 خرداد1388 ، شاهد ظهور و بروز یک جنبش اجتماعی به نام جنبش سبز حول محور” رای من کجاست “در برابر دولت دروغ بود که این جنبش در بطن جنبش گسترده تراجتماعی، که می توان آن را جنبش حقوق مدنی ـ سیاسی نامید، شکل گرفته است. این جنبش ، واکنشی در برابر شیوه حکومتگری، تحمیل سبک خاص زندگی، نقض گسترده حقوق مدنی و حقوق بشر، فساد و نابسامانی های جامعه ایرانی بوده است و تلاش آنان برای حاکمیت قانون، بسط مناسبات و روابط دموکراتیک، پایبندی به موازین و معیارهای حقوق بشرو صلح در جامعه ایرانی است. این جنبش توانست با بهره گیری از اینترنت، صدای مردم ایران را به جهانیان برساند. فعالان جنبش سبز با استفاده از رسانه های جدید به عنوان یک سلاح سیاسی توانستند مشروعیت حکومت را به زیر سئوال ببرند و اسطوره  های قدرت رژیم  را در هم بشکنند . فیس بوک در کنار وب سایتهای خبری و تبادل ویدئو مانند یوتیوب  یکی از ابزارهای اصلی فعالان مدنی در پیکار اجتماعی_-سیاسی علیه دولت دروغ  و افشای نقض گسترده حقوق بشر  در ایران  در وقایع پس از انتخابات 22 خرداد1388 تاکنون بوده است.  بعنوان مثال : ویدئوی کشته شدن “ندا آقا سلطان” ابتدا در فیس بوک منتشرشد وبعد دنیای واقعی را تکان داد.

صحنه ای که به دنیای مجازی راه یافت
و از آنجا دنیای واقعی را تکان داد

فعالان مدنی با بکارگیری اینترنت تلاش کردند ضمن حساس سازی و اطلاع رسانی  در باره نقض حقوق بشر در ایران، بازداشت گسترده فعالین سیاسی ـ مدنی، سرکوب و خشنونت  گسترده رژیم علیه مردم،  به بسیج افکار عمومی و سازماندهی حامیان جنبش  در داخل کشور و در سطح بین المللی از طریق برنامه ریزی و فراخوان  برای راهپیمایی و تجمع، و جمع کردن امضاء برای بیانیه های عمومی اعتراضی اقدام کنند و از خلال بسیج اجتماعی شرکت کنندگان در جنبش، نیروی اجتماعی بزرگی بیافریند و از طریق شبکه های اجتماعی به اداره سازماندهی آنان بپردازند.

تجربه دیگر مقاومت مدنی در ایران اقدام گروهی از جوانان ایرانی  در بکارگیری اینترنت برای مقابله با سیاستها و شکستن تابوهای فرهنگی است گروهی از دختران و پسران جوان در فیس بوک قرار تجمع در بوستان آب و آتش برای آب بازی با تفنگ های آب پاش را گذاشتند و در صبح روز جمعه ۷ مرداد 1390 جمعیت قابل ملاحظه ای در این بوستان گردهم آمدند که در بین آنها خانواده ها با کودکان خود نیز در این فستیوال شرکت کرده بودند تا ضمن آب بازی  و ابراز شادی کنند. اما این ماجرا  با واکنش تند مقامات حکومتی ایران مواجه شد همچنین این گردهمایی با بازداشت گروهی شرکت کنندگان همراه بوده استاما  در کنار بسط  جنبش حقوق مدنی ـ سیاسی ایران  با بکارگیری ابزارهای نوین ارتباطی برای رسیدن به دموکراسی  و بسط مقاومت مدنی علیه نظام حاکم، دولت دروغ  نیز تلاش کرده است با بکارگیری ابزارهای نوین اطلاعاتی، سلطه خود را تحکیم بخشیده و مقاومت مدنی مردم را در هم بشکند.

در سالهای اخیر یک طبقه جدید سیاسی با حمایت حزب پادگانی و با اعمال تقلب گسترده در انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری سال 1388 در ایران بقدرت رسیده است.  اتفاقی که باعث شکل گیری دولت پادگانی (Garrison State)، بسط پوپولیسم در عرصه اجتماع و سیاست، مسلط شدن دوباره گفتار ایدئولوژیک و به حاشیه راندن طبقه متوسط فرهنگی شده است. در طول چند سال گذشته این طبقه جدید سیاسی در ایران تلاش کرده است تنها قدرت و کنشگر سیاسی در عرصه سیاست، اجتماع، اقتصاد و فرهنگ در جامعه ایرانی باشد و نقش تعیین کننده در همه عرصه ها داشته باشد، جامعه ایرانی را صرفا بر حسب ایدئولوژی و انگاره های فکری خود سیاسی کند، تمامی فضاهای مدنی را به اشغال خود در آورد، از سیاسی شدن جامعه براساس گفتمان های دیگر جلوگیری کند، هر نوع کانون مقاومتی را در هم شکند. پیامد همه این ها انسداد و انقباض جامعه مدنی و جامعه سیاسی، محدود شدن آزادی های مدنی ـ سیاسی و نقض گسترده حقوق بشردر جامعه ایرانی بوده است.

این طبقه جدید سیاسی همچنین برای پیشبرد پروژه خود برای یکسان سازی و یکسان اندیشی در جامعه ایرانی، اقدام به اختلال، انسداد و کنترل دسترسی و گردش آزاد اطلاعات، ترویج و مسلط کردن فرهنگ سکون وسکوت نموده است.

از مهمترین برنامه هایی که دولت  ایران برای محدود کردن حق  دسترسی مردم  به اینترنت، انسداد اطلاعاتی و در هم شکستن مقاومت مدنی در فضای مجازی بکار گرفته است، می توان این موارد را برشمرد:

1.  پیشگیری  از توسعه یافتگی و سرمایه گذاری در زیر ساخت ها ی اینترنتی توسط دولت، علیرغم اینکه در برنامه چهارم  و پنجم توسعه اقتصادی ـ اجتماعی بر توسعه  و سرمایه گذاری در زیرساخت های اینترنتی تاکید شده است.  برطبق آمار ارائه شده از سوی مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت ، تا پایان سال 89 بالغ بر 24 میلیون و 554 هزار و 372 نفر در ایران از اینترنت به روش های مختلف استفاده می کنند که 66/32 درصد جمعیت کل کشور را شامل می شوند. باوجودی که چندسال است علاوه بر اینترنت دایل آپ ، اینترنت ADSL در کشور راه اندازی شده و نیز هم اکنون اینترنت بر بستر وایمکس بصورت بی سیم نیز قابل ارائه است براساس گزارش “متما “بیشترین کاربران اینترنت در کشور مشترکینGPRS   هستند که از طریق موبایل به اینترنت وصل می شوند و تعداد آنها 10 میلیون و 129 هزار نفر و 865 نفر اعلام شده که بیش از 41 درصد کاربران اینترنت را تشکیل می دهند. همچنین طبق این آمار  تا پایان سال 1388، 7 میلیون و 167 هزار و 713 نفر در کشور از طریق تلفن و با کارت اینترنتی ( دایل آپ) از اینترنت استفاده می کنند که 29 درصد کاربران را تشکیل می دهند . تعداد کاربران اینترنت پرسرعت با سیم( ADSL)  نیز یک میلیون و 406 هزار نفر، کاربران اینترنت وایمکس 154 هزار و 367 نفر و میزان اتصال از طریق فیبر نوری نیز پنج میلیون و 696 هزار اتصال اعلام شده است. این درحالی است که اتصال اینترنت پرسرعت به دلیل محدودیت‌های قانونی برای کاربران خانگی که بخش اعظم کاربران اینترنت را تشکیل می‌دهند، تنها ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه (معادل ۸/۱۲ بایت در ثانیه) سرعت دارد و اغلب پهنای باند آن محدود است. علاوه بر سرعت محدود،  باید گران بودن هزینه اینترنت و ناپایداری آنر اضافه کرد. (http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=131042)

2.مسدود کردن دسترسی و گردش آزاد اطلاعات و اختلال در شبکه ارتباطی . دولت جمهوری اسلامی ایران  در دو سال گذشته با آغاز انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری 22 خرداد 1388 و حوادث بعد از آن بویژه از 25 تا 31 خرداد ماه  و در روزها و ماه های پس از آن نیز به تناوب   اقدام به اختلال، پایین آوردن سرعت اینترنت در ایران  کرد. باید یادآوری شود که  دولت مالک   شرکت  اصلی خدمات دهنده اینترنت  در ایران یعنی شرکت مخابرات است و هرگاه بخواهد می تواند در دسترسی و گردش آزاد اطلاعات انسداد و اختلال ایجاد کند. در سال 1388 دولت مالکیت شرکت مخابرات را به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی وا گذار کرد.

3. فیلترینگ گسترده سایت ها و وبلاگ ها، یکی دیگر از اقدامات دولت برای شکستن مقاومت مدنی و جلوگیری از دسترسی ومبادله آزاد اطلاعات در طول سالهای گذشته  بوده است.  شناسایی صفحات ممنوعه و فیلتر کردن آنها به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. فیلترینگ بر اساس آدرس آی‌پی، فیلترینگ بر اساس نام دامنه و آدرس صفحه، فیلترینگ بر اساس کلمه کلیدی، فیلترینگ بر اساس محتوای صفحات نمونه های متداول فیلترینگ در ایران توسط دولت است.

برای گسترش فیلترینگ، مسئولین ایران از نرم افزارهای مسدودکننده تکمیل شده ای استفاده می کنند که  از کشورهای چین و روسیه خریداری شده اند.معیارهای شناسایی و مسدودسازی وب سایت ها نیز از سوی “کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه ” تعیین  وابلاغ می شود. کمیته مصادیق از اعضای وزارتخانه های مختلف دولتی ونهادهای امنیتی، از جمله وزارت اطلاعات، وزارت ارشاد، سازمان صدا و سیما و نمایندگان دادستانی تشکیل شده است. سانسوروفیلترینگ در ایران  از طریق گلوگاه های اصلی(Gate Way)  و از ترکیب مسدود کردن آدرس سایت (URL) انجام می شود . سازمان گزارشگران بدون مرز در مارس 2011 در روز جهانی مبارزه با سانسور سایبری، گزارشی ۱۰۰ صفحه‌ای درباره وضعیت آزادی بیان در جهان منتشر کرده و در آن ۱۰ کشور را به‌عنوان «دشمنان اینترنت» معرفی کرده است. ایران یکی از آن 10 کشور می باشد . در این گزارش آماده است که : این رژیم‌های سرکوب‌گر، از همه راه‌ها برای کنترل جریان اطلاعات بهره گرفته‌اند: از سانسور و حبس مخالفان و فعالان سایبری گرفته تا پروپاگاندا از طریق بمباران فضای مجازی با اطلاعاتی که توسط نیروهای «خودی» تهیه شده است. (. http://march12.rsf.org/en/)

4 هک و برخورد با مخالفان و در هم شکستن مقاومت مدنی آنان، اقدام دیگر دولت ایران برای  حذف درطی دوسال اخیر تاسیس مجموعه ای موسوم به ” ارتش سایبری ایران” است.  هویت ارتش سایبری در ابتدا در هاله ابهام بود تا اینکه “ابراهیم جباری”، فرمانده سپاه علی ابن ابی طالب نیروی زمینی سپاه اعلام کرد “ما امروز شاهد هستیم که سپاه موفق به تشکیل یک ارتش سایبری شده است که امروز دومین ارتش سایبری در دنیا است. باتوجه به تلاش دشمنان برای ضربه زدن به کیان اسلامی از راه های مختلف، یکی از این راهها فعالیت در فضای سایبری است که ارتش سایبری سپاه با قدرت در این فضا وارد شده است و جلوی تخریب نظام فرهنگی و اجتماعی کشور را می گیرد.” ( خبرگزاری فارس 30 اردیبهشت ماه 1389 ) در اسفدماه 1388 ،  روابط عمومی دادسرای عمومی و انقلاب تهران اعلام کرد که 30 فرد مظنون  به دست داشتن در جنگ های سایبری سازمان یافته پس از یکسری عمایات پیچیده اطلاعاتی دستگیر شده اند. این اقدام بدنبال موجی از حملات علیه وب سایتها و وبلاکها ضد دولت توسط ارتش سایبری صورت پذیرفت.

گرچه سپاه پاسداران  بطور مشخص با راه اندازی”سایت گرداب “و” مرکز مبارزه با جرایم سازمان یافته سایبری” برخورد با سایتهای غیر اخلاقی را در گذشته آغاز کرده بود، اما وارد شدن سپاه پاسداران به فاز سیاسی برخورد با رسانه های سیاسی ـ اجتماعی با صدور دستورالعملی  بعد از وقایع 22 خرداد1388 و حوادث پس از آن، و ظهور و بروز جنبش حقوق مدنی ـ سیاسی مردم ایران آغاز شد.  بنظر می رسد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، علاوه بر تسلط برهمه زیر ساختهای ارتباطی و شبکه اطلاعاتی ایران، مسئولیت مستقیم هدایت و مدیریت ” جنگ های سایبری” را بر عهده گرفته است . علاوه بر ارتش سایبری، نهادهای دیگری مانند معاونت پدافند سایبری سپاه و پلیس امنیت فضای تبادل اطلاعات(فتا) نیز در سال گذشته تاسیس شدند. در کنار این نهادها، ” تیم های رصدی” و مراکز مانیتورینگ فعالیت های کاربران فضای مجازی نیز سخت فعال هستند و سپاه پاسداران تلاش می کند تا هکرها و متخصصان امنیتی را با دادن حقوق و مزایای بالا جذب کنند.

5 اختصاص بودجه 500 میلیارد تومانی در سال 1389 به سازمان بسیج سپاه پاسداران، اقدام دیگر دولت برای مقابله با جنگ نرم و جامعه مدنی مجازی است. تلقی بسیج ازگسترش جامعه مدنی مجازی بویژه با شکل گیری جبش سبز خطری جدی برای حکومت است. . از اینروبسیج تلاش می کند با تولید محتوا، ایجاد جنگ روانی و نا امن سازی فضای شبکه اجتماعی اینترنتی، فضای مجازی را به تسخیر خود در آورد. گردهمایی ها و برگزاری دوره های  آموزشی و طراحی مسابقات معتدد با موضوعاتی مانند” بسیج در نگاه ولایت ” و “بسیج و نهضت نرم افزاری و تولید علم” در همین چارچوب است. آنها برای این منظور، پروژه “اینترنت پاک” را با حضور 8 هزار بسیجی  سامان داده اند. ایده اینترنت پاک برای اولین بار ازسوی وزیر ارتباطات و فنآوری اطلاعات در آذرماه سال 1389 مطرح شد. وزیر ارتباطات و فنی آوری اطلاعات معتقداست که  در شبکه اینترنت  لکه سیاهی وجود دارد و به دغدغه جدی در میان جوامع تبدیل شده و بر این اساس باید انسانها را از آسیب های آن حفاظت کرد. در 27 فروردین 1390″علی آقا محمدی” معاون نظارت و هماهنگی در سیاست‌های اقتصادی معاون اول رییس‌جمهوری اعلام کرد : نخستین شبكه اینترنت حلال كه از سایت‌های غیراخلاقی پاك شده است، برای نخستین بار در ایران راه‌اندازی می‌شود. (http://www.tabnak.ir/fa/news/158720/ )

این طرح  دارای شش گام است: گام اول، طرحی به نام اینترنت پاک، گام دوم، تفکیک اینترنت پاک از اینترنت ناپاک، گام سوم، تشکیل هسته های اولیه ایده اینترنت پاک، گام چهارم، فعالیت بسیج برای توسعه اینترنت پاک، گام پنجم، اینترنت پاک در اختیار تمام بشریت۷ و گام ششم، اینترنت حلال به جای اینترنت پاک.

6. پروژه اینترنت ملی، ‌اقدام دیگر دولت ایران برای مردم ایران از حق دسترسی به اینترنت و نقض حقوق بشراست. گرچه از سال1384 همواره در باره این طرح سخن گفته می شد اما بیشتر در حد حرف باقی مانده بود تا اینکه  رضا تقی‌پور انوری، وزیر ارتباطات و فنآوری اطلاعا  ایران ، روز ۱۲ تیرماه ۱۳۹۰ در گفت ‌وگویی با رسانه‌ها اعلام کرد که کره جنوبی با ایران در زمینه‌ی راه اندازی اینترنت ملی و ارتقای پهنای باند، همکاری می‌کند. او اعلام کرد که “فاز اول شبکه ملی اینترنت طی ۶ ماهه اول امسال به بهره برداری می رسد.” او همچنین با تاکید بر استفاده از «موتور جستجوی ملی و ای‌میل ملی» در شبکه ملی اینترنت، یکی از اهداف اصلی شبکه اینترنت ملی را “جمع‌آوری اطلاعات و مدیریت ای‌میل‌ها در داخل کشور برای مورد توجه قرار گرفتن مباحث امنیتی اعلام کرد.”  در کنار شبکه ملی اینترنت، اینترنت (جهانی) را به عنوان یک سرویس با همان مسائلی که تا کنون وجود داشته است کماکان خواهیم داشت و پهنای باند داخل را به صورت امن و حفاظت شده برای کسب و کار اقتصادی و حریم شخصی خانوارها توسعه خواهیم داد.”  سازمان گزارشگران بدون مرز طی بیانیه ای اعلام کرده است “طرح اینترنت ملی در خدمت تشدید سانسور و کنترل گسترده شهروند-و وب‌نگاران است ” . در این بیانیه هم‌چنین آمده است: “اجرای طرح اینترنت ملی، تهاجمی است به همه‌ی عرصه‌های اطلاع‌رسانی و نشان از خواست اعمال سانسوری همه جانبه بر کشور است.”

……..

تجربه ایران نشان می دهد به همان نسبت که اینترنت می تواند ابزاری موثر برای پیشبرد دمکراسی، حقوق بشر و جنبش حقوق مدنی ـ سیاسی  مردم ایران باشد، می تواند در خدمت رژیم های اقتدارگرا و خود کامه مانند ایران برای سرکوب  و شناسایی  فعالان مدنی و تحکیم سلطه آن قرار گیرد.

جنبه نه چندان مطلوبی که  تجربه بهره گیری در بالاترین سطح از اینترنت در جنبش اجتماعی در ایران به همراه داشته است این است که استفاده بیش از حد از اینترنت ممکن است با تخلیه انرژی اعتراضی و احساس رضایتی  همراه شود که بی عملی سیاسی در عرصه حیات واقعی از پیآمد های آن باشد. فعالان مدنی ایران در دوسال اخیر، از روش های مختلفی، از تظاهرات خیابانی گرفته تا کمپین های اینترنتی، وبلاگ نویسی، تهیه و انتشار فایل های ویدیویی با موبایل، شعارنویسی روی اسکناس یا اعتصاب غذا در زندان برای بیان اعتراض خود استفاده کرده اند.  بهره گیری از شبکه های اجتماعی و اینترنتی برای انتشار عکس ها، ویدئوها و اخبار اعتراضات و ابراز نظرات شخصی کاربران در این باره، در انعکاس گسترده وقایع، در داخل ایران و جهان نقش بسیار مهمی داشته و از این نظر، کنش سیاسی مهمی بوده است. اما از سوی دیگر بنظر می رسد که این اقدام ، بیشتر موجب “بی عملی” فعالان مدنی در عرصه حیات واقعی شده است؛ به طوری که آنها را صرفاً به یک کاربر معترض در مقابل کامپیوترها بدل کرده است. در حالیکه همه می دانیم ” انقلاب بدون انسانهای انقلابی رخ نخواهد داد”.

با تمام محدودیتها و چالشهای فرارو، اینترنت و فضای مجازی همچنان مهمترین ابزار فعالان مدنی و جنبش حقوق مدنی ـ سیاسی ایران برای  دسترسی و مبادله اطلاعات، سازماندهی و بسیج اجتماعی و رسیدن به دموکراسی است.